Con đường thoạt trông có vẻ đầy hứa hẹn sẽ dẫn đến thành công lại có vẻ cuối cùng chỉ vùi xuống cát. Thực ra chúng ta không nên ngạc nhiên: Chương trình học ở trường không phải lúc nào cũng được thiết kế bởi những người có kinh nghiệm hay tài năng trong thế giới ngoài kia.
Chúng ta muốn thành tích tốt ở trường vì một lý do rất đơn giản: Vì, chúng ta thường được dạy rằng đó là con đường chính dẫn đến một cuộc sống tốt. Số ít trong chúng ta yêu quý điểm A, chúng ta muốn nó với hy vọng rằng một ngày nào đó ta sẽ có được một công việc tốt, một ngôi nhà ấm cúng và sự tôn trọng của người khác.
Nhưng đôi khi có một điều khó hiểu nhưng lại rất hay xảy ra: Ta hay thấy có những người hoàn hảo ở trường nhưng lại thất bại trong cuộc sống, và ngược lại. Những ngôi sao trong trường lớp, người biết chính xác làm sao để thầy cô hài lòng, có thể giờ đây lại dậm châm một chỗ tại một văn phòng luật, hay chuyển đến một vùng quê với hy vọng kiếm tìm cái gì đó tốt đẹp hơn.
Con đường thoạt trông có vẻ đầy hứa hẹn sẽ dẫn đến thành công lại có vẻ cuối cùng chỉ vùi xuống cát. Thực ra chúng ta không nên ngạc nhiên: Chương trình học ở trường không phải lúc nào cũng được thiết kế bởi những người có kinh nghiệm hay tài năng trong thế giới ngoài kia.
Chương trình ở trường không được tạo ra bởi những người trưởng thành hạnh phúc trong cuộc sống ngay đây, ngay bây giờ. Chương trình ấy bị ảnh hưởng bởi đủ kiểu lực đẩy ngẫu nhiên trong hàng trăm năm tiến hóa – được tạo tác bởi trong số nhiều thứ khác, chương trình học của những tu viện thời trung cổ, những ý tưởng của vài nhà giáo dục Đức thế kỷ 19 và những mối quan tâm của những xã hội quý tộc.
Thành công trong cuộc sống rất khác với thành công ở trường học.
Điều nay góp phần lý giải nhiều thói xấu đã khắc sau trong các trường học: Họ dạy rằng những điều quan trọng nhất đã được biết đến rồi, rằng sau này ta cũng chỉ đạt đến giới hạn đó mà thôi. Họ không thể không cảnh báo ta về sự nguy hiểm của tính sáng tạo. Họ muốn ta phải giơ tay và đợi đến khi được gọi.
Họ muốn ta phải đợi sự cho phép của người khác. Họ dạy ta đáp ứng thay vì sự thay đổi, sự kỳ vọng. Họ dạy ta xài lại những ý tưởng thay vì tạo ra chúng. Họ dạy ta tôn trọng và nghe theo những người có quyền lực, thay vì truyền cảm hứng để ta suy nghĩ rằng thực ra chẳng ai biết có chuyện gì đang xảy.
Họ dạy ta mọi thứ trừ hai kỹ năng quyết định chất lượng cuộc sống của một người: cách lựa chọn đúng nghề và cách thiết lập những mối quan hệ đáng thỏa mãn. Họ dạy ta bằng tiếng Latin và cách tính chu vi đường tròn rất lâu trước khi họ dạy ta hai môn chính là Công việc và Tình cảm. Như vậy, không phải những gì ta cần để thành công trong cuộc sống là cúp học.
Một cuộc sống tốt đòi hỏi ta làm hai việc khó nhằn: làm một chàng trai hay một cô gái siêu tốt trong 20 năm, và đồng thời không bao giờ tin tưởng mù quáng vào giá trị hay tính nghiêm túc của những gì nhà trường bảo mình học. Ta cần ngoan ngoãn vâng lời ngoài mặt trong khi bên trong hãy cứ nổi loạn một cách thông thái và không do dự.
Diệu Bảo
